جاذبه‌های گردشگری میبد

نارین قلعه میبد

نارین قلعه یا نارنج قلعه با قدمت 4000 سال قبل از میلاد، قدیمی‌ترین بنای تاریخی میبد و کهن‌ترین ارگ حکومتی جهان می‌باشد. این قلعه که معروف‌ترین مقصد گردشگری میبد است، بزرگترین بنای خشت و گلی به جا مانده از دوران قدیم در سراسر جهان است. ویرانه‌های این سازه در ارتفاع 40 متری از پایه آن قرار دارد. چهار برج کل محوطه را احاطه کرده‌اند و یک دروازه بزرگ دسترسی به قلعه را فراهم می‌کند. به نظر می‌رسد این سازه در طول اعصار، قربانی زلزله‌های متعددی بوده‌است. باورش سخت است که سازه‌ای از آجر و گل بتواند برای قرن‌ها مقاوم باشد. وقتی از پله‌های قلعه بالا می‌روید، به تراسی می‌رسید که منظره‌ای باورنکردنی از میبد را به نمایش می‌گذارد، شهری قدیمی در پس‌زمینه، پر از خانه‌های خشتی با سقف‌های مواج، بادگیرها، گنبدها، مناره‌ها و طاق‌ها. مردم محلی شهر معتقدند این قلعه توسط سلیمان نبی، ساخته شده و محلی برای پنهان کردن گنج‌ها بوده‌است. اما بررسی‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که قدمت این قلعه به دوران هخامنشیان می‌رسد. این قلعه در دوران ساسانیان ارگ حکومتی بوده و سکه‌ای متعلق به دوران ساسانیان در این منطقه پیدا شده‌است. نارین قلعه که از دیدنی‌های میبد است، بیضی شکل است و داخلش اتاق‌های تودرتو، راه‌های زیرزمینی، مسجد، حمام، بازار و گذرگاه هم ساخته شده‌است. روی دیوارهای قلعه سوراخ‌هایی است که وظیفه تامین نور داخل را بر عهده دارند.

قلعه‌های معروف دنیا: از نارین قلعه میبد تا چمبورد فرانسه

یخچال خشتی میبد

یخچال تاریخی میبد، یخچالی خشتی مربوط به دوره صفویه است. این یخچال ۴ قسمت اصلی شامل حوض یخ‌بند، دیوارهای سایه‌انداز، بند اصلی و مخزن یخ دارد. داخل این یخچال یک گودال شش متری است که در آن یخ جمع می‌کردند و رویش را با کاه می‌پوشاندند تا در تابستان از این یخ‌ها استفاده کنند. این یخچال به‌طور کامل از خشت و گل خام ساخته شده و هنوز هم قسمت زیادی از این بنا باقی مانده است. این یخچال خشتی، که از آثار تاریخی میبد محسوب می‌شود، در سال ۱۳۷۵ ثبت ملی شده‌است. جالب است بدانید که بناهایی مثل یخچال خشتی میبد که طراحی آنها با زیست بوم منطقه سازگاری کامل دارند، در دسته سازه‌های سبز قرار می‌گیرند.

یخچال دوقلوی سیرجان یخچالی خشتی در استان کرمان

برج كبوترخانه میبد

ساخت کبوترخانه، یکی از تجربیات ارزنده کشاورزی سنتی یزد و اصفهان است که ‌در استان یزد دو کبوترخانه میبد و کسنویه باقی مانده است. پیش از رواج کودهای شیمیایی کشاورزان مناطق کویری یزد و اصفهان از فضله پرندگان برای افزایش بهره‌وری خاک استفاده می‌کردند و برای‌این منظور بناهایی که کبوترخانه نامیده می‌شد، در اطراف آبادی‌ها می‌ساختند. برج کبوترخانه میبد که از قدیمی‌ترین کبوترخانه‌های ایران است، برجی استوانه‌ای است که داخل آن چهار‌هزار لانه کبوتر وجود دارد. نوار سفید رنگی برای جذب کبوتران دور تا دور برج کشیده شده‌است. این برج تاریخی میبد در برابر خطر حمله دیگر حیوانات مانند مارها به کبوترها بسیار ایمن بوده‌است. در دوره قاجار برای جلوگیری از ورود پرنده‌های وحشی، قلعه‌ای شش‌ضلعی ساخته شد. جذابیت این کبوترخانه بیشتر به فضای داخلی‌اش است. لانه‌های کوچکی در ستون‌های اینجا ساخته بودند و هر پرنده داخل یکی از آنها جا می‌گرفت. برج کبوترخانه میبد که از جاذبه‌های گردشگری میبد محسوب می‌شود برای گردشگران خارجی بسیار جذاب بوده و آن را آپارتمان لاکچری برای کبوترها نامیده‌اند.
آدرس برج كبوترخانه میبد:

قلعه مهرجرد میبد

قلعه مهرجرد، قلعه‌ای تاریخی متعلق به دوره‌های زندیه و افشاریه در شهر میبد یزد است. این قلعه از خشت و گل ساخته شده و ۳ طبقه دارد. درِ ورودی آن، از چوب ساخته شده که نشان از قدمت آن دارد. حصارهای قلعه مهرجرد، چینه‌ای بوده و روی آن‌ها تزییناتی از مصالح اصلی کار شده‌است. قلعه مهرجرد در شهر میبد، در محله‌ای به نام "درقلعه" قرار دارد. این قلعه که از دیدنی‌های میبد به شمار می‌رود ثبت ملی شده‌است.
آدرس قلعه مهرجرد میبد:

قلعه بارجین میبد

قلعه بارچین در روستایی به نام بارچین در شرق میبد قرار دارد و از جاهای دیدنی میبد و یکی از جاذبه‌های گردشگری میبد محسوب می‌شود. این قلعه را اربابان زرتشتی بنا کرده‌اند. از این بنا به‌منظور پناه گرفتن در مواقع ناامنی استفاده می‌شده است. مصالح اصلی به کار رفته در این بنا عمدتاً خشت و گل است ولی در بعضی از جاهای این قلعه از بتن محکمی بنام ساروج که ترکیبی از سفیده تخم‌مرغ، آهک و خاکستر است نیز استفاده شده‌است. این قلعه دو طبقه است و چهار برج ساده در چهار گوشه دارد. ورودی آن در قسمت شمالی قرار دارد. بالای سردر ورودی یک اتاق ساخته شده که مختص ارباب قلعه بوده‌است. مردم روستا در هنگام خطر در این دژ پناه می‌گرفته‌اند. اتاق‌های قلعه برای افراد خاص بوده و هرکس با توجه به مقام و موقعیتش در آن‌ها اسکان داده می‌شده است. این قلعه از آثار معماری بازمانده از دوره قاجار است و وجه تسمیه بارچین از نام بانی زرتشتی آن گرفته شده‌است.
آدرس قلعه بارجین میبد:

کاروانسرای شاه‌عباسی میبد

کاروانسرای شاه‌عباسی میبد از کامل‌ترین و معروف‌ترین کاروانسراهای بین راهی ایران است و از آن دسته از آثار تاریخی میبد است که هر گردشگر ایرانی و خارجی را سمت خود جذب می‌کند. این کاروانسرا شامل بخش‌های زیادی مانند هشتی ورودی، حیاط مرکزی، ایوان بیرونی، حوضخانه و مهتابی، چهار هشتی دیدنی و زیبا و صد ایوان و اتاق برای مسافران است. این بنا از جمله کاروانسراهای بین راهی عصر صفویه است. محوطه‌های خارجی و داخلی این بنا دارای ایوان‌ها، اطاق‌ها و فضاهای سرباز و سرپوشیده و اماکن متنوع برای اقشار مختلفی است که همراه کاروان بوده‌اند. حیاط کاروانسرا دارای ۲۴ حجره می‌باشد که در مجموع تعداد حجره‌های داخلی و خارجی این بنا به ۱۰۰ حجره می‌رسد. در میانه حیاط کاروانسرا حوضچه کوچکی واقع است که آب قنات در آن جاری است. یکی دیگر از اجزای این مجموعه آب‌انبار بزرگی است که در نزدیکی آن بنا شده‌است. این آب‌انبار دارای یک گنبد آجری و چهار بادگیر بلند است. در درون این مجموعه، رستوران شاه‌عباسی میبد، قرار دارد که معماری فوق‌العاده جذابی دارد. کاروانسرای ایزدخواست آباده یکی دیگر از نمونه کاروانسراهایی است که به دستور شاه‌عباس صفوی بنا شده‌است و دیدنش خالی از لطف نیست.
آدرس کاروانسرای شاه‌عباسی میبد:

چاپارخانه میبد

چاپارخانه میبد یکی از مراکز مهم پستی و چاپاری قدیم بوده‌است و قدمت آن به دوران قاجار برمی‌گردد. این چاپارخانه در مسیر راه باستانی ری-کرمان و کنار کاروانسرای شاه‌عباسی میبد قرار دارد. ساختمان این بنای تاریخی میبد به‌صورت دژ یا قلعه ساخته شده‌است؛ دلیل این موضوع این است که این چاپارخانه مکانی برای حفظ و نگهداری امانت‌های دولتی، نامه‌ها و پیام‌های مهم بوده‌است. در این چاپارخانه اتاق‌هایی مخصوص رئیس چاپارخانه، پیک‌ها، نگهبانان و مکان‌هایی برای نگهداری اسب‌ها تعبیه شده‌است و از دیدنی‌های میبد به شمار می‌رود.
آدرس چاپارخانه میبد:

روستای مزرعه کلانتر میبد

روستای مزرعه کلانتر از روستاهای زرتشتی‌نشین میبد است. مردم این روستا به زبان فارسی، با گویش یزدی سخن می‌گویند. در بافت روستا خانه‌هایی دیده می‌شود که بر روی سطح شیب‌دار به سمت غرب احداث گردیده است و نظام مهندسی خاصی بر این مجموعه حاکم است. هرکدام از خانه‌ها دارای دالان‌های طولانی است و پلان‌های دو خانه چنان با هم طراحی شده‌است که از فضای پشت بام نمی‌توان آنها را از هم تفکیک کرد. سبک معماری چهار صفه‌ای خانه‌های خشت و گلی، با بادگیرهای فراز خانه‌ها، چشم‌انداز زیبا و بی‌نظیری پدید آورده‌است. درختان توت، پسته و انار، در میان خانه‌ها و در اراضی اطراف، بر زیبایی روستا افزوده است. آتشکده روستا و زیارتگاهی که در نزدیکی آن قرار دارد، از اماکن مقدس و مذهبی روستاست و مردم روستا در این مکان‌های مقدس به نیایش اهورامزدا و برگزاری مراسم مذهبی می‌پردازند.

آتشکده چک چک اردکان

چَک چَک "چک چکو" یا "پیر سبز" یکی از زیارتگاه‌های مهم زرتشتیان در استان یزد، نزدیکی شهرستان اردکان قرار دارد. همه ساله ۲۴ تا ۲۸ خردادماه، زرتشتیان سراسر جهان در این مکان مقدس گردهم می‌آیند و با انجام مراسم‌هایی مانند سدره پوشی، گهنبار خوانی، پخش نذری، نیایش همگانی، زمان خود را در این زیارتگاه سپری می‌کنند. در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است. در 10 مهر به مناسبت شروع پاییز جشن مهرگان در چک چک برگزار می‌شود. در این جشن، مردم لباس ارغوانی می‌پوشند و شش روز به شادی می‌پردازند. ورود به مراسم زرتشتی‌ها آزاد نیست. برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام باید کفش‌ها را از پا درآورد و کلاه بر سر نهاد. آتشکده چک چک حدود ۳۶۰ پله سیمانی دارد. در طول مسیر پیچ در پیچ آتشکده، نوشته‌هایی از اوستا روی دیوار دیده می‌شود.

موزه زیلو میبد

زیلو از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایرانی است که از آن به‌عنوان زیرانداز در خانه‌ها یا مساجد، مدرسه‌ها و زیارتگاه‌ها استفاده می‌شده است. طبق شواهد تاریخی، بافت زیلو از قدیم در شهرهای استان فارس، خراسان، آذربایجان و شهرهای کویری رواج داشته است. در یزد نیز بهترین زیلوها در میبد بافته می‌شده است. موزه‌ی زیلو در میبد در سالن شرقی کاروانسرای میبد قرار دارد. با ساخت این موزه، زیلو به ایرانیان و جهان معرفی شد. موزه زیلوی میبد، اولین و تنها موزه زیلو در کشور است. بازدید از این موزه رایگان است و از دیدنی‌های میبد است.

مشاهده نمونه‌های زیلو

موزه سفال میبد

موزه سفال میبد یک موزه تخصصی در مجموعه آب‌انبار حاج محمدعلی است که متعلق به دوره قاجار بوده‌است. در این موزه بیش از ۱۰۰ شی سفالی قرار دارد که به دوره‌های مختلفی مربوط هستند. این اشیا شامل سرویس‌های سفال، ظروف مختلف و سفال‌های قدیمی هستند. قدیمی‌ترین اثر این موزه، یک کوزه سفالی است که آن را به دوره مادها نسبت می‌دهند. این اثر در محوطه‌های باستانی میبد کشف شده‌است.
آدرس موزه سفال میبد:

بازار سفال میبد

از جذاب‌ترین مکان‌های دیدنی در شهر باستانی میبد می‌توان به بازار سفال آن اشاره کرد که به آن کرخونه یا کرخانه گویند. در این بازار سنتی می‌توانید انواع ظروف سفالی لعاب‌دار و تزیینات ساخته شده از سفال را تهیه کنید و به عنوان صنایع دستی این شهر به یادگار ببرید. از جمله ظروف سفال متنوعی که در بازار سفال میبد، به فروش می‌رسد می‌توان از کوزه و سبو، تپو، دیگ و دیزی، کاسه سفال، گاودوشه، ظروف لعاب‌دار مثل بشقاب، قندان، لیوان و دوری نام برد. عموما خرید سفال میبد، در این بازار صورت می‌گیرد.
آدرس بازار سفال میبد:

بومگردی لب خندق میبد

اقامتگاه لب خندق در محله بیده شهرستان میبد واقع شده‌است. این خانه طراحی شده با خشت و گل، دارای یک حیاط بسیار باصفا، 4 اتاق اصلی، آب‌نما و تخت‌های چوبی و سنتی با چشم‌انداز بسیار زیبا است. قدمت این اقامتگاه به دوران قاجار برمی‌گردد و بخاطر اینکه کنار یک خندق قرار دارد، این نام برایش انتخاب شده‌است. انتهای حیاط، راهی برای رفتن به داخل خندق تعبیه شده که با ورود به آن، تجربه فوق‌العاده‌ای را خواهید داشت. اقامتگاه لب خندق در سال 1397 توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت رسمی شده و یک اقامتگاه نسبتا کامل و بسیار مناسب برای گردشگران شهر میبد است. پارک سنجد که یکی از جاهای سرسبز میبد است، در حوالی این اقامتگاه قرار دارد.
آدرس بومگردی لب خندق میبد:

آب انبار کلار میبد

آب‌انبار کلار میبد روبروی در ورودی کاروانسرای شاه‌عباسی قرار گرفته و توازن معماری زیبایی به ساباط و سردرگاه بخشیده است .این بنا، در این مجموعه منزلگاهی بسیار مهم و مورد نیاز کاروانیان بوده‌است. ساخت آب‌انبار، براساس سنگ نوشته آن مربوط به قرن ۱۱ هجری‌قمری است و در دسته آثار تاریخی میبد قرار دارد.
آدرس آب انبار کلار میبد:

مسجد جامع میبد

بنای مسجد جامع میبد به قرن دوم هجری قمری برمی‌گردد و جزء آثار تاریخی جذاب میبد است. قسمت‌های مختلف این مسجد مانند گرمخانه، گنبد، شبستان‌های تابستانه و زمستانه، ایوان، هشتی و مسجدهای حسنعلی و امام حسن، در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته شده‌است. مسجد جامع میبد از چندین مسجد تشکیل شده و دارای ایوان می‌باشد. مساحت این مسجد عظیم و باشکوه تاریخی حدود سه‌هزار مترمربع است. ساختمان کهن مجموعه با خشت و گل بنا شده و چندان تنوع مصالح ندارد.

از مسجد جامع میبد تا مسجد وزیرخان پاکستان

روستای بیده میبد

منطقه بیده میبد، یکی از سایت‌های باستانی شهرستان میبد است و قدمت آن حدود ۱۵ هزار سال پیش برآورد شده‌است. در این منطقه، که از روستاهای میبد محسوب می‌شود، بناهای تاریخی بی‌نظیری مانند روستای کندوان که روی تپه واقع شده، آسیاب آبی، مسجد زیرک، پیر چراغ، برج صاحب‌الزمان، آرامگاه سیدابوالقاسم، خانه تاریخی برونی، آب‌انبار جواد، کوچه اصفهانی‌ها، ساباط، خانه مختاری‌ها، تپه‌های باستانی، رودخانه بوم کن، خانه صاحب جان، شهر زیرزمینی و بناهای متعدد دیگر وجود دارد که هر کدام از آنها با ویژگی‌های خاص معرف معماری کم نظیر مردمان این دیار است. این محله تاریخی همچنین دارای کوچه‌پس‌کوچه‌هایی است که بر روی آنها طاق‌های ضربی دیده می‌شود.

خانه سالار میبد

خانه سالار میبد یکی از خانه‌های اشرافی میبد مربوط به دوره قاجار می‌باشد. معماری خانه به صورت عمارتی چهار جبهه‌ای در دورتادور یک حیاط مركزی می‌باشد و ۴ باغچه به‌همراه فضاها و اتاق‌های متعدد دارد. در قسمت جنوبی این بنای تاریخی، ‌یک ایوان بلند از میان درختان نارنج قد کشیده است که بیانگر رونق و شلوغی زیاد خانه در گذشته می‌باشد. در جبهه شمالی هم یک اتاق سه‌دری زیبا در میان راهرویی جالب قرار دارد که به فضای هشتی خانه می‌رسد. این هشتی، دارای ۳ ورودی می‌باشد که یک‌طرف به سمت باغ، طرف دوم به داخل خانه و طرف سوم هم به ورودی خانه باز می‌شود. خانه سالار، از ۴ طرف در میان باغ‌های انار و میوه و تعدادی از خانه‌های اعیانی شهر میبد قرار گرفته‌است. از داخل باغ، یک نهر آب روان می‌باشد که درگذشته، از قنات سیراب می‌شده و امروزه به خاطر خشک شدن قنات، آب آن از چاه تأمین می‌شود. خانه سالار که از جاذبه‌های گردشگری میبد است در نزدیکی کاروانسرای شاه‌عباسی قرار دارد.
آدرس خانه سالار میبد:

خدیجه خاتون میبد

امامزاده خدیجه خاتون میبد یزد معروف به امامزاده خجّه خاتون، آرامگاه خواهر امامزاده جعفر یزد و فرزند امام موسی‌بن‌جعفر می‌باشد. این زیارتگاه که از جاذبه‌های مذهبی شهر میبد است، در جنوب بافت تاریخی مهرجرد میبد، كنار قبرستان و مدرسه قدیمی آن قرار گرفته‌است. قدمت امامزاده به قرون ۶ یا ۸ هجری‌شمسی برمی‌گردد و بنای آن، بنایی خشتی با تزیینات لایه‌های داخلی گچ‌اندود می‌باشد. امامزاده خدیجه خاتون از بخش‌های مختلفی مانند گنبد رفیع، ایوان بلند، رواق‌های متعدد، صحن وسیع و شبستان تشکیل شده‌است. ایوان ۱۰ متری زیارتگاه با کاشی‌های معرق فیروزه‌ای تزیین شده و در بالاى آن کتیبه‌ای آبی‌رنگ با خط درشت نصب شده‌است.
آدرس خدیجه خاتون میبد:

بازار سنتی میبد

بازارچه محلی خدیجه خاتون هر هفته پنج‌شنبه‌ها در حیاط امامزاده خدیجه خاتون و کوچه‌های منتهی به آن برپا می‌شود و تولیدات محلی، سوغات و صنایع دستی میبد در آن در معرض فروش قرار می‌گیرد. همچنین در این بازار سنتی، شما می‌توانید میوه، سبزی و طیور تولید شده از باغ‌ها و مزارع میبد را مستقیم از تولیدکنندگان تهیه کنید.
آدرس بازار سنتی میبد:

آسیاب آبی بیده میبد

آسیاب آبی بیده با قدمت 900 سال از جمله آثار تاریخی شهرستان میبد و جزء کهن‌ترین آسیاب‌های منطقه است. این آسیاب از آثار تاریخی دوران صفوی است که در امتداد جاده ابریشم و در نزدیکی امـامزاده پیرچراغ میبد واقع شده‌است. فضای آسیاب شامل انبار گندم، محل دپوی آردهای آسیاب شده و محل نگهداری احشام می‌باشد. روش کار آسیاب به این‌صورت است که ابتدا آب وارد یک حوضچه شده و در آنجا پاک و تمیز می‌شود. آب پس از عبور از تخته‌بند حوضچه وارد تنوره عمودی و با فشار زیاد به پرده چوبی وارد و آن را می‌چرخاند و سنگ زیرین همیشه ثابت باقی می‌ماند. گندم کم‌کم از دول وارد سوراخ وسط سنگ شده در بین دو سنگ زیرین و زبرین قرار می‌گیرد و خرد و به آرد تبدیل می‌شود و آب وارده به آسیاب از زیر سوراخ آن خارج و به کشتزارها می‌رود. آسیاب در مناطق خشک ایران روی قنات ساخته می‌شده و تنوره آسیاب در ژرفای زمین کنده می‌شده است که حجم آن بستگی به میزان آب قنات دارد.
آدرس آسیاب آبی بیده میبد:

پرسش‌های متداول

بناهای تاریخی میبد کدامند؟ از بناهای تاریخی میبد می‌توان به برج نارین قلعه، یخچال خشتی، قلعه مهرجرد، کاروانسرای شاه‌عباسی و برج کبوترخانه اشاره نمود.
روستاهای زرتشتی‌نشین میبد کدامند؟ روستاهای حسن‌آباد و مزرعه کلانتر.
میبد چه موزه‌هایی دارد؟ تنها موزه زیلو در ایران و موزه سفال میبد.
برج‌های تاریخی میبد کدامند؟ نارین قلعه میبد، قلعه مهرجرد و قلعه بارجین.
چرا به آتشکده اردکان، چک چک گویند؟ از بخشی از سقف آتشکده، آب چکه می‌کند لذا به آن، چک چک می‌گویند.
زیارتگاه چک چک اردکان چند پله دارد؟ آتشکده چک چک اردکان، 360 پله سیمانی دارد.